مقدمه
سفته سندی است که به موجب آن شخص تعهد می کند مبلغ معینی را در تاریخ معین و در وجه شخص دیگر یا به حواله کرد او پرداخت نماید . سفته را (فته طلب) نیز می گویند . سفته جزء اسناد تجارتی است . اسناد تجارتی اوراقی هستند که قابل معامله بوده و معرف طلبی به سررسید کم است که در مدت کوتاه و محدود استفده می شود . بنابراین اسناد تجارتی برای آسان شدن انجام معاملات تجارتی به وجود آمده اند . سفته برای معاملات استقراضی(قرضی) بین تجار است .
با رواج ظهرنویسی و قابل انتقال قرار دادن سفته صاحب آن امروزه دیگر نمی تواند به شرایط معامله که سفته را به وجود آورده است استنادی داشته باشد و بدین جهت امروزه به خودی خود استقلال داشته و بدون در نظر گرفتن معاملات اصلی دارای اعتبار است.
- سفته سندی است که به موجب آن شخصی به نام صادر کننده تعهد می کند که در موعد معین یا عندالمطالبه مبلغی وجه نقد را به دارنده سفته در وجه حامل یا به شخص معینی که نامش به عنوان دارتده در سفته ذکر شده است پرداخت کند.
- از آنجایی که سفته هم می تواند به صورت عندالمطالبه صادر شود هم با تاریخ معین – اگر عندالمطالبه صادر شده باشد دارنده باید ظرف یکسال از تاریخ صدور پرداخت آن را مطالبه کند مگر به نحو دیگری بین طرفین توافق شده باشد و بهتر است این مطالبه از طریق اظهارنامه باشد و اگر سفته دارای وعده معین باشد دارنده باید در روز وعده وجه سفته را مطالبه کند و باز هم بهتر است از طریق اظهارنامه باشد.
- مواعد قانونی مطالبه سفته
- دارنده سفته باید ظرف ده روز از تاریخ مطالبه (در سفته های عندالمطالبه ) خطاب به صادر کننده به عدم تأدیه اعتراض کند.
- دارنده سفته ای که محل تأدیه آن ایران است تا یکسال و دارنده سفته ای که محل تأدیه آن خارج از ایران است تا دوسال بعد از اعتراض عدم تأدیه فرصت دارند تا علیه صادر کننده با عنوان مطالبه وجه سفته اقامه دعوا کنند.
- کسانی که به نحوی در روی سند امضائی گذارده اند اعم از صادر کننده یا ظهرنویس و یا ضامن برای پرداخت مبلغ سند مسئولیت تضامنی دارند.
- مسئولیت تضامنی بدین معناست در صورتی که تعداد بدهکاران (منظور امضاء کنندگان سفته به عنوان ضامن یا ظهرنویس) بیشتر از یک نفر باشند تمام این افراد در مقابل شخص طلبکار مسئولیت دارند به طوری که فرد طلبکار برای مطالبه درخواست و طلب خود مجاز است به هرکدام از افراد بدهکار مراجعه نماید.
- ضامن در پرداخت مبلغ وجه سفته می تواند برای وصول وجه آن به بدهکار اصلی رجوع نماید . در واقع ضامن آنچه را به عنوان ضمانت به طلبکار اصلی می پردازد می تواند به عنوان طلب خود از بدهکار مطالبه کند .
- ضمانت سفته تضامنی است و ضامن معمولا” تصریح می کند (به طور واضح قید می کند) که از چه شخصی ضمانت می کند و چنانچه به طور واضح شخصی که از او ضمانت شده مشخص نگردد مانند این است که ضامن فقط با صادر کننده سفته مسئولیت تضامنی دارد.
- ضمانت در مواقعی مفید است که اعتبار صادر کننده سفته مشخص نیست و در صورتی که ضمانت به وسیله بانک یا شخص معتبری به عمل آید معامله با سفته فوق العاده آسان می شود.
- ضمانت سفته معمولا” بدون قید وشرط است و ضامن – پرداخت سفته را در سررسید تضمین می کند .
- ممکن است ضمانت از سفته فقط برای قسمتی از مبلغ آن باشد و یا آنکه ضمانت فقط در مقابل یکی از دارندگان سفته باشد بدون آن که سایر کسانی که سفته به آن ها منتقل می شود بتوانند از آن استفاده کنند.
- تعهدات سفته عینا” تعهدات همان شخصی است که از او ضمانت شده است بنابراین دارنده سفته می تواند به ضامن مراجعه کند.
ظهر نویسی سفته
- ظهرنویسی طریقه انتقال و واگذاری سفته است که به وسیله نوشتن عباراتی در ظهر سفته به عمل می آید و به این جهت در اصطلاح حقوق تجارت این عمل را ظهرنویسی می نامند.
- افرادی که پشت سفته را امضاء کرده اند یا سفته به آن ها منتقل شده است این افراد ممکن است در دوره انتقال سفته مسئولیت پرداخت مبلغ را به عهده گیرند . اگر یک سفته از طریق ظهرنویسی به افراد مختلفی منتقل شود هرکدام از افراد مسئولیت پرداخت مبلغ سفته را دارند.
- در عمل در صورتی که شخصی بدون آن که مشمول ظهرنویسی شود پشت سفته را امضاء کند این امضاء به منزله ضمانت وجه سفته محسوب می شود. زیرا این امضاء شبیه مهر سفید بوده و دارنده سفته چنانچه لازم بداند می تواند هر تعهدی را بالای آن بنویسد.
- با ظهرنویسی – سفته با تمام خصوصیات و محدودیت هایی که دارا می باشد به فرد جدید انتقال داده می شود به طوری که دارنده جدید سفته از لحاظ حقوق و تکالیف جایگزین فرد قبلی می شود.
- دعاوی مربوط به اسناد تجاری از جمله سفته باید تابع رسیدگی اختصاری بوده و اصولا” سریع تر از سایر دعاوی مورد رسیدگی قرار می گیرد.
- صاحب سند تجاری(سفته) می تواند به محض تقدیم دادخواست و قبل از شروع به رسیدگی تقاضای توقیف اموال بدهکار را بنماید و دادگاه موظف است قرار تأمین خواسته را صادر بنماید .
- قرار تأمین خواسته یکی از راه های احتیاطی است که به وسیله آن خواهان – عین خواسته یا معادل آن را از اموال خوانده تا پایان رسیدگی – توقیف می نماید که از نقل و انتقال آن جلوگیری کند و بتواند طلب خود را وصول نماید.
پرسش و پاسخ
سفته چیست؟ سفته از جمله اسنادی است که در معاملات بازرگانی کاربرد بسیاری دارد . بدهکار با دادن سفته به طلبکار متعهد می شود که مبلغ معینی را در زمان معین به طلبکار پرداخت کند.
سفته چه کاربردی در بین تجار دارد ؟ سفته برای معاملات استقراضی(قرضی) بین تجار است .
ضمانت در سفته به چه صورت است ؟ به موجب سفته ی ضمانت در صورت عدم انجام تعهدات از سوی بدهکار اصلی – ضامن موظف است وجه سفته را به طلبکار یا گیرنده سفته ضمانت پرداخت کند .
چنانچه ضمانت سفته بدون ذکر نام کسی نوشته شود این ضمانت از چه کسی محسوب می شود ؟ ضمانت از صادر کننده سفته محسوب می شود و بدین ترتیب دارنده سفته می تواند علیه صادر کننده اقامه دعوا کند.
کسی که سفته ای در دست دارد چگونه می تواند قبل از سررسید وجه آن را نقدا” دریافت کند ؟ می تواند با ظهر نویسی سفته به نام شخص دیگری و کسر تنزیل که عبارت است از بهره ای که به وجه پرداختی تا سررسید سفته تعلق می گیرد وجه آن را نقدا” دریافت کند.
آیا می دانستید
ظهرنویسی در سفته چه مزیتی دارد ؟ ظهرنویسی انتقال سفته را فوق العاده آسان می کند و امروزه لازمه تجارت و تحصیل اعتبار است .
آیا می دانستید
چگونه می شود نقل و انتقال سفته را منع نمود ؟ سفته اصولا” قابل نقل و انتقال است مگر آنکه صراحتا” (به طور واضح) ظهرنویسی منع شده باشد یا اینکه صادر کننده سفته انتقال آن را به وسیله درج عباراتی منع نموده باشد.
آیا می دانستید
شکل ظهرنویسی به چه صورت است؟ ظهرنویسی معمولا” در پشت سفته و در صورتی که پشت سفته پر شده باشد بر روی ورقه ای که به وسیله ظهرنویس امضاء شده پیوست سفته می شود.
آیا می دانستید
در صورتی که به طور واضح نقل و انتقال سفته منع شده باشد و دارنده سفته آن را انتقال دهد – این انتقال چگونه است؟ این انتقال باطل نیست ولی انتقالش عادی است و از مزایای قانون تجارت در رابطه با انتقال سفته نمی تواند استفاده کند .
به طور کلی سفته یکی از ابزارهای حیاتی در معاملات بازرگانی است و تمام ویژگی های مهم یک سند تجاری را دارا می باشد . از آنجا که استفاده از سفته – قانون منحصر به خودش را دارد بهتر است به عنوان کسی که در امور روزمره تجاری روزمره خود از سفته استفاده می کند شناخت درستی از این سند تجاری داشته باشید و این امر میسر نمی شود جز با مشورت کردن با یک مشاور حقوقی مجرب و وکیل سفته متخصص در امور راجع به اسناد تجاری.