حفظ امانت دیگران به عنوان یک وظیفه اخلاقی و شرعی و قانونی از دیرباز مورد تأکید قرار گرفته و نادیده گرفتن آن امری ناپسند و در خور مذمت است .
قانونگذار ایران نیز از زمان تصویب قانون مجازات عمومی 1304 این عمل را جرم و مستوجب حبس تأدیبی دانسته بود اما اکنون به صراحت ماده 674 قانون تعزیرات این رفتار جرم و مستوجب حبس تعزیری است.
حبس تأدیبی: کلمه تادیبی از تادیب به معنای ادب کردن گرفته شده است. به اصطلاح عامیانه مجازاتی که فرد را سر راه بیاورد.
حبس تعزیری: مجازاتی که برای جرم در شرع مشخص نشده باشد، حکومت یا دولت مشخص میکند. مثلا کلاهبرداری در شرع حرام است اما مجازاتی برای آن در نظر گرفته نشده است پس دولت یا حکومت مجازات آن را حبس تعیین میکند که به آن حبس تعزیری میگویند.
در تعریف جرم خیانت در امانت می توان گفت که این جرم عبارت است از خیانت در اموال به امانت گذاشته شده به ضرر مالک یا متصرف آن.
ویژگی مهم خیانت در امانت این است که قربانی این جرم از روی اراده و اختیار به میل خود مال را در اختیار مجرم قرار می دهد.
خیانت در امانت در قالب یکی از چهار رفتار ( استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نمودن ) محقق می شود.
خیانت در امانت در زمره جرائم آنی محسوب می شود و به محض یکی از رفتارهای ( استعمال – تصاحب – تلف یا مفقود نمودن ) جرم تحقق می یابد و استمرار آن را نمی توان به منزله مستمر بودن جرم دانست.
در مورد استعمال مال امانی به محض استفاده غیر مجاز از آن – جرم مورد بحث تحقق می یابد و ادامه استفاده مرتکب حتی برای سالیان متمادی – موجب تغییر ماهیت جرم نخواهد شد.
گاه رفتاری که شخص برای ارتکاب خیانت در امانت دست به انجام آن می زند – دارای وصف مجرمانه مستقل است – برای مثال در فرضی که مال امانی را بفروشد علاوه بر جرم خیانت در امانت مرتکب فروش مال غیر نیز شده است – در چنین مواردی دادگاه موظف است با رعایت مقررات تعدد معنوی و با استناد به ماده 131 قانون مجازات اسلامی حکم به مجازات شدیدتر صادر می کند.
خیانت در امانت در زمره جرائم علیه اموال است و تبعا” موضوع آن نیز مال می باشد.
مال باید به طور قانونی به امین سپرده شده باشد تا جرم خیانت در امانت تحقق یابد این بدان معناست که تصرف سپارنده باید مشروع و قانونی باشد . به عنوان مثال اگرمال از طریق غیر قانونی مثل سرقت به دست آمده باشد سپردن آن به دیگری حتی اگر به عنوان امانت باشد نمی تواند منجر به تحقق جرم خیانت در امانت شود.
رأی شماره 1185 مورخ 1321/07/06 شعبه دوم دیوان عالی کشور نیز بر این نکته تأکید می کند که مشروعیت تصرف سپارنده مال برای تحقق جرم ضروری است.
در جرم خیانت در امانت سپردن مال لزوما” از سوی مالک و متصرف آن انجام نمی شود ( ممکن است مال برای فروش به دلال یا وکیل سپرده شود ) و لیکن ورود ضرر حتما” باید نسبت به صاحب مال یا متصرف آن باشد و لو آنکه از رفتار مرتکب هیچ ضرری متوجه شخصی که مال را به امانت داده نشود.
جرم خیانت در امانت از جمله جرائمی است که در نظام حقوقی ایران – طبق قانون مجازات اسلامی – به عنوان جرم قابل گذشت شناخته می شود.
قابل گذشت بودن بدین ومعناست که پیگیری قضایی و اعمال مجازات برای این جرم – به شکایت و درخواست شاکی بستگی دارد و در صورت رضایت – با گذشت شاکی ممکن است فرایند رسیدگی کیفری متوقف شود.
خیانت در امانت چیست؟
هرگاه اموال منقول یا غیر منقول یا اسنادی از قبیل سفته – چک – قبض و نظایر آن به عنوان اجاره – امانت – رهن – وکالت و یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و بنا – بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شوند و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده آن ها را استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید مرتکب خیانت در امانت شده است.
خیانت در امانت چگونه صورت می گیرد؟
بدین صورت است که صاحب مال – مال مورد نظر را با رضایت خود در اختیار امین قرار می دهد – اما وی از مال مورد امانت – در مسیری به غیر از آنچه صاحب مال تعیین نموده است استفاده می کند.
در چه شرایطی جرم خیانت در امانت تبدیل به اختلاس می گردد؟
خیانت در امانت اگر توسط مقامات رسمی یا قراردادی و همچنین اگر توسط کارمندان رسمی یا قراردادی در ارگان های دولتی یا وابسته به دولت صورت گیرد عنوان اختلاس پیدا می کند.
آیا میدانید؟
آیا می دانستید عدم تسلیم مال مجهول الوارث ظرف مهلت مقرر به دولت مطابق ماده 11 قانون تصدیق انحصار وراثت 1309 (هرگاه متصرفین مال متعلق به اشخاص مجهول الوارث و یا مدیونین به اشخاص مزبور بعد از انقضاء مدتی که به موجب ماده 6 مقرر است مال و یا دین و یا منافع حاصله از آن را مطابق تبصره ماده مذکور به دولت تسلیم یا تأدیه ننماید به مجازاتی که به موجب قوانین جزایی برای خیانت در امانت مقرر است محکوم خواهند شد)
آیا می دانستید اگر مرتکب با رفتار فریبکارانه خود را انسان امینی معرفی کند و صاحب مال در نتیجه فریب به او اعتماد نموده و اموالش را به عنوان امانت در اختیار او بگذارد – چنانچه شخص متقلب اقدام به تصاحب آن مال نماید رفتار او کلاهبرداری محسوب می شود ……… بدیهی است چنانچه عکس این قضیه اتفاق بیوفتد یعنی صاحب مال بدون فریب آن را به دیگری سپرده و گیرنده مال برای پس ندادن آن به وسایل متقلبانه متوسل شود – رفتار او خیانت در امانت محسوب می شود – زیرا در کلاهبرداری استفاده از وسایل متقلبانه باید برای تحصیل مال باشد نه برای پس ندادن آن.
گاهی تعیین عنوان مجرمانه برای جرم خیانت در امانت بسیار پیچیده و سخت است از آنجا که دعاوی کیفری دارای نکات بسیار ظریفی است بهتر است در چنین مواردی با یک وکیل متخصص در امور کیفری مشورت شود تا با تعیین عنوان صحیح از ساده ترین مسیر ممکن برای رسیدن به نتیجه مورد نظر استفاده کند.
برای ارتباط با وکلای مجرب در تمامی زمینه کلاهبرداری و خیانت در امانت میتوانید از دکمه زیر استفاده کنید: