مقدمه‌ای درباره طلب و نحوه اثبات اون
طلب یعنی تعهدی که یه نفر نسبت به دیگری داره. این تعهد ممکنه شامل وجه نقد یا کالا باشه و می‌تونه فوری (حال) یا دارای مهلت (مؤجل) باشه.
اگه این تعهد با سند رسمی لازم‌الاجرا (مثل چک) ثبت شده باشه، نیازی به دادگاه نیست و از طریق اداره ثبت اسناد میشه برای اجرا اقدام کرد.
اما اگه سند رسمی نباشه، طلبکار باید برای دریافت طلبش به دادگاه مراجعه کنه.
نقش سند در دعوای مطالبه وجه
اولین قدم در هر دعوای مالی، داشتن مدرک یا سند معتبره که نشون بده شخص طلبکار حقی داره.
طبق ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی، “سند” نوشته‌ایه که بشه در دادگاه یا دفاع بهش استناد کرد.
انواع سند: رسمی و عادی
سند رسمی چیه؟
بر اساس ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، سند رسمی اونیه که در:
اداره ثبت اسناد
دفاتر رسمی
یا توسط ماموران رسمی در چارچوب قانون
تنظیم شده باشه.
سند عادی چیه؟
سندی که توسط افراد عادی تهیه شده و امضای طرفین رو داره ولی از طریق اداره رسمی ثبت نشده، بهش سند عادی می‌گن.
رسید عادی چیه؟ و چه اعتباری داره؟
رسید عادی یه مدرکه که معمولاً بین دو نفر نوشته میشه. این رسید می‌تونه شامل:
اسم طرفین
مبلغ
علت پرداخت
زمان سررسید پرداخت
امضا یا اثر انگشت باشه
اگه رسید در حضور شاهد امضا شده باشه، اعتبارش بیشتره و حتی می‌تونه مثل یه سند رسمی عمل کنه.
کاربرد رسیدهای عادی در معاملات روزمره
خیلی وقت‌ها افراد برای دریافت یا پرداخت پول، از رسیدهای ساده و بدون ثبت قانونی استفاده می‌کنن. این رسیدها گرچه رسمی نیستن ولی قابلیت استناد در دادگاه رو دارن، مخصوصاً اگه شاهد یا مدرک پشتیبان وجود داشته باشه.
نمونه‌های مختلف از رسید دریافت وجه
1. فاکتور فروش
فاکتور فروش یکی از پرکاربردترین انواع رسید عادیه. شخص فروشنده با ارائه فاکتور، می‌تونه تحویل کالا و طلب وجه رو ثابت کنه.
2. رسید ساده یا دستی
سندی که توش یکی از طرفین به بدهکاری خودش اعتراف کرده. این رسید اگه امضا شده باشه، قابل استناد در دادگاهه.
3. رسید واریز وجه
مثلاً رسید انتقال وجه کارت‌به‌کارت یا پرینت حساب بانکی که ثابت می‌کنه وجهی پرداخت شده. برای اثبات، باید مهر بانک یا پرینت رسمی ارائه بشه.
4. مطالبه وجه بر اساس قرارداد
اگه پرداخت وجه در قالب یه قرارداد رسمی یا عادی بوده باشه، و طرف مقابل به تعهداتش عمل نکنه، میشه از طریق دادگاه اقدام کرد و وجه قرارداد رو مطالبه کرد.
مقایسه رسید عادی با اسناد تجاری مثل چک و سفته
چک و سفته چون سند تجاری رسمی هستن، اعتبار بالاتری دارن.
دارنده چک بدون نیاز به اثبات طلب می‌تونه وجه رو مطالبه کنه.
اما در رسید عادی، طلبکار باید اثبات کنه که طلبش واقعی بوده، چون طرف مقابل ممکنه ادعا کنه که پول پرداخت شده یا رسید جعلیه.
مشکلات حقوقی رسید عادی
اگه یکی از طرفین، رسید عادی رو زیر سوال ببره (مثلاً ادعا کنه از روی اجبار امضا کرده یا اصلاً امضا نکرده)، باید:
از کارشناس خط‌شناسی دادگستری استفاده کرد
یا شاهد معتبر داشت
یا با ارسال اظهارنامه رسمی از طرف مقابل اقرار ضمنی گرفت
در صورت اثبات، رسید عادی هم می‌تونه اعتبار مشابه سند رسمی داشته باشه.
آیا رسید عادی قابل انتقال به شخص ثالثه؟
خیر. برخلاف چک و سفته که قابل انتقال هستن، رسید عادی فقط بین طلبکار و بدهکار اعتبار داره.
اما در صورتی که قائم‌مقام قانونی مثل وراث وجود داشته باشه، می‌تونن به استناد اون مبلغ رو مطالبه کنن.
تکلیف تاخیر در پرداخت چیه؟
اگه در رسید تاریخ سررسید مشخص نشده باشه، باید قبل از درخواست خسارت تأخیر، اظهارنامه رسمی برای مطالبه فرستاده بشه.
بعد از اون، میشه تقاضای خسارت تأخیر تأدیه کرد.
اهمیت اظهارنامه در مطالبه وجه
در صورت نبود دلیل محکم، اظهارنامه می‌تونه باعث بشه طرف مقابل پاسخی بده که خودش به‌نوعی اقرار به بدهی محسوب میشه.
این روش یه راه قانونی برای مستندسازی ادعا و گرفتن حقه.